بۇگىنگى تاڭدا شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ۇلان اۋدانىندا حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن، ءوڭىردىڭ ەكونوميكالىق جاعدايىن جاقسارتۋ ماقساتىندا ۇلكەن جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر. ايتا كەتۋ كەرەك، ۇلان اۋدانىنىڭ جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارىنىڭ قىزمەتى ەلباسىنىڭ «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىن، پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ «سىندارلى قوعامدىق ديالوگ – قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ نەگىزى» اتتى جولداۋىن جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالىپ وتىر. سونداي-اق مەملەكەتتىك جانە سالالىق باعدارلامالار مەن ءوڭىر باسشىسى دانيال كەنجەتاي ۇلى احمەتوۆتىڭ تاپسىرمالارى دا بۇگىنگى تاڭدا ويداعىداي ورىندالۋدا.

ارينە، حالىقتىڭ جاعدايى دا ايماقتىڭ دامۋىنا بايلانىستى ەكەنىن ءسوزسىز. بۇل ورايدا ەكونوميكانىڭ نەگىزگى كورسەتكىشتەرى وڭ ءوسىم بەرىپ جاتىر. ناتيجە بار. وندىرىستىك ءونىم كولەمى وتكەن جىلدىڭ وسى مەرزىمىمەن سالىستىرعاندا 9،3%-عا ارتقان. 20،6 ملرد. تەڭگەنى قۇرادى. نەگىزگى كاپيتالعا تارتىلعان ينۆەستيسيا كولەمى دە 76،2 پايىزعا ءوستى.

ايماقتا كاسىپكەرلىك سالاسىندا دا جاعىمدى ناتيجە بار. شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ سانى 7،8 پايىزعا ارتىپ، 2253 داناعا جەتتى. كاسىپكەرلىكتىڭ دامۋى بۇل سالاعا دا وڭ سەرپىن بەرە باستادى. ناتيجەسىندە جەرگىلىكتى بيۋدجەتكە 1،2 ملرد تەڭگە سالىق ءتۇستى.

–اۋداندا شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە قولايلى جاعداي جاسالعان. اعىمداعى جىلدىڭ 9 ايىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا بيزنەس جۇرگىزۋدى جەڭىلدەتۋ رەيتينگىسىندە ءبىزدىڭ اۋدان ءبىرىنشى ورىندى يەلەندى. اۋدان ەكونوميكاسىن دامىتۋداعى نەگىزگى درايۆەرى – اۋىلشارۋاشىلىعى سالاسى بولىپ وتىر. نەگىزگى مىندەت – وبلىس ورتالىعىنىڭ وندىرىستىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتىپ، ازىق-تۇلىك بەلدەۋىن قۇرۋ. ول ءۇشىن، ءبىز اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرى مەن سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋ، باسەكەگە قابىلەتتى اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىن ءوندىرۋ، اگروسەكتورعا جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ سىندى ماقساتتى جۇمىستاردى اتقارۋدامىز. اۋىلشارۋاشىلىعى ءونىمىنىڭ كولەمى 34،6 ملرد تەڭگەنى قۇراپ وتىر. ونىڭ ىشىندە وسىمدىك شارۋاشىلىعى ءونىمى 13،3 پايىزعا، مال شارۋاشىلىعى ءونىمى 13،4 پايىزعا ارتتى،–دەيدى ۇلان اۋدانىنىڭ اكىمى نۇرىمبەت امان ۇلى ساقتاعانوۆ.

راسىندا دا اۋداندا قاي سالادا بولسىن، العا جىلجۋ بار. ءىرى قارا مەن جىلقىنىڭ سانى ارتتى. قۇس تا كوبەيىپ كەلەدى. سوڭعى 9 ايدىڭ كورسەتكىشتەرىنە نازار اۋدارار بولساق، 36،5 مىڭ توننا ەت، 59،2 مىڭ توننا ءسۇت، 21،1 ملن دانا جۇمىرتقا  ءوندىرىلدى.

اۋداندا 39 اسىل تۇقىمدى مال شارۋاشىلىعى تىركەلگەن، ونىڭ ىشىندە ەت باعىتىندا – 9، ءسۇت باعىتىندا – 4، قوي شارۋاشىلىعىندا – 6، جىلقى شارۋاشىلىعىندا – 8، ارا شارۋاشىلىعىندا – 10، مارال شارۋاشىلىعىندا – 1 ەكەنىن ايتا كەتۋ قاجەت.

ءىرى قارا مال باسىن اسىل تۇقىمداندىرۋ سالاسىندا 56 شارۋاشىلىق جۇمىس ىستەيدى. وندا 4356 باس سيىر، 208 باس اسىل تۇقىمدى بۇقا بار. قوي تۇلىگىن اسىلداندىرۋعا قاتىستى 15 شارۋاشىلىقتىڭ ءال-اۋقاتى ءتاۋىر. اۋداندا 6 مال سويۋ پۋنكتى جانە 13 مال سويۋ الاڭى، 1 قۇس سويۋ زاۋىتى قىزمەت اتقارۋدا. سوڭعى 3 جىلدا اۋدان اۋماعىندا 5 ءسۇت تاۋارلى فەرماسى (ستف) سالىنىپ، قولدانىسقا بەرىلدى. اۋداندا 11 ءسۇت قابىلداۋ پۋنكتى بار. 2018 جىلى جينالعان ءسۇت كولەمى 5،7 مىڭ تونناعا جەتتى.
2019 جىلى ءسۇت تاپسىرۋشىلار سانىن 300-گە، ساۋىندى سيىر باسىن 833 باسقا ارتتىرۋ ارقىلى جەكە قوسالقى شارۋاشىلىقتاردان ساتىپ الىنعان ءسۇت كولەمى 7،2 مىڭ تونناعا جەتتى. ۇلان اۋدانىنىڭ اگرووندىرىستىك كەشەنىن دامىتۋ تۇجىرىمداماسىنا سايكەس 2020 جىلى تۇرعىنداردان ساتىپ الىناتىن ءسۇت كولەمىن 10،2 مىڭ تونناعا جەتكىزۋ جوسپارلانىپ وتىر.

اۋدانداعى اۋىل شارۋاشىلىق تاۋارىن وندىرۋشىلەر ماشينا-تراكتور پاركىنىڭ تەحنيكالىق جابدىقتالۋ دەڭگەيىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان جۇمىستار اتقارۋدا. بارلىعى 2622 اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكالارى، ونىڭ ىشىندە 1551 تراكتور، 253 كومباين، 807 تىركەمەلەر، 6 كەپتىرگىش تەحنيكاسى بار. 

شارۋاشىلىقتاردا  اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكالارى جاڭارىپ تۇرادى. شارۋا قوجالىقتارى جالپى سوماسى 2،3 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 43 تەحنيكا ساتىپ الدى.

–اۋداندا سۋ قورى مول. سۋ قورىن ءتيىمدى پايدالانۋ – ءبىزدىڭ باستى مىندەتتەرىمىزدىڭ ءبىرى. 2020 جىلى «الەباستر» سۋ قويماسىن قايتا قۇرۋ ارقىلى الماساي جانە ايىرتاۋ اۋىلدىق وكرۋگتەرىنە سۋارۋ جۇيەسىن تارتۋ جوسپارلانىپ وتىر. سونىڭ ناتيجەسىندە سۋارمالى جەردىڭ كولەمى 1050 گەكتارعا ۇلعايادى. سونداي-اق، ازوۆوە اۋىلدىق وكرۋگىندەگى قايىڭدى سۋ بوگەتىن قالپىنا كەلتىرۋ قارالعان، وسىلايشا، سۋارمالى جەر كولەمى 1،0 مىڭ گەكتارعا ارتادى. 2023 جىلعا دەيىن سۋارمالى جەر كولەمىن ۇلعايتۋ جوسپارى جاسالىندى. «قازاقستان سۋ شارۋاشىلىعى» رمك فيليالىمەن بىرلەسىپ، لەبياجە تارماعىنىڭ ارناسىن تازالاپ، ەرتىس وزەنىندەگى ساراتوۆكا، تاۆريا سۋ بوگەتتەرىنەن، درەسۆيانكا وزەنىندەگى كامەنكا سۋ قويماسىنان، كامەنكا اۋىلدىق وكرۋگىندەگى مايمەكەن وزەنىندەگى جانە تاۆريا اۋىلدىق وكرۋگىندەگى جارتاس وزەنىندەگى سۋ ايدىندارىنان، ۇلان، پەسچانكا وزەندەرىندەگى سۋ قويمالارىنان سۋارۋ جۇيەلەرىن سالۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ناتيجەسىندە، سۋارمالى جەر كولەمى 6،5 مىڭ گەكتاردان 11،5 مىڭ گەكتارعا ارتادى، – دەيدى ۇلان اۋدانىنىڭ اكىمى نۇرىمبەت امان ۇلى.

پرەزيدەنت تاپسىرماسىنا وراي پايدالانىلمايتىن جەر تەلىمدەرىن اۋىلشارۋاشىلىق اينالىمعا تارتۋعا باعىتتالعان جوسپارلى جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. بۇگىنگى تاڭدا 100 مىڭ گەكتاردان استام اۋىل شارۋاشىلىق جەرلەرى باقىلاۋعا الىندى. 64 جەر تەلىمى بويىنشا (11،3 مىڭ گا) كوميسسيالىق تەكسەرۋ جۇرگىزىلىپ، تەكسەرۋ اكتىلەرى جاسالدى، بۇل جەرلەرگە قاتىستى تەكسەرىس جۇمىستارى باستالدى. جالپى كولەمى 22،2 مىڭ گا بولاتىن 13 جەر تەلىمى يەسىز دەپ تانىلىپ، 1 جىلدان كەيىن سوت شەشىمدەرىنىڭ نەگىزىندە مەملەكەتتىك قورعا قايتارىلادى. 4،8 مىڭ گا بولاتىن 25 جەر تەلىمىنە قاتىستى كەلىسىم شارتتار بۇزىلىپ، اتالمىش جەر تەلىمدەرى مەملەكەتتىك قورعا قايتارىلدى. جوسپارلى جانە جۇيەلى جۇمىستىڭ ناتيجەسىندە بۇگىنگى تاڭدا 24 جەر تەلىمى (3،1 مىڭ گا) بايقاۋ وتكىزۋ ارقىلى جاڭا شارۋاشىلىقتارعا ۇلەستىرىلدى.

–اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستاردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا اۋدانداعى بارلىق اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرى ماقساتىنا ساي جۇمىس اتقاراتىن بولادى، ال قولدانىلمايتىن جەرلەر مەملەكەتتىك قورعا قايتارىلادى،–دەيدى اۋدان اكىمى.

اۋدان كولەمىندە «بيزنەسىن باستايمىن» دەگەن ازاماتتارعا دا زور مۇمكىندىك بەرىلىپ وتىر. مىسالى، ناتيجەلى جۇمىسپەن قامتۋ جانە بۇقارالىق كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ باعدارلاماسى بويىنشا اعىمداعى جىلدىڭ 1 جەلتوقسانىنا 119 ادام ءبىلىم الدى.

اتالمىش باعدارلاما ارقىلى 14 ادام 100 اەك كولەمىندە گرانت يەگەرى اتاندى، «باستاۋ بيزنەس» باعدارلاماسى بويىنشا 68 ادام، 79 ادام 200 اەك كولەمىندە گرانت الدى، جىل سوڭىنا دەيىن 21 ادامنىڭ گرانت الۋعا مۇمكىندىگى بار.

نەسيەنى پايدالانىپ، شارۋاشىلىعىن وركەندەتىپ جاتقاندار دا جەتەرلىك. مىسالى،  «اۋىلشارۋاشىلىعىن قارجىلاي قولداۋ قورى» اق ارقىلى 59 ادام (167،3 ملن. تەڭگە)، «اگرارلىق نەسيە كورپوراسياسى» ارقىلى 12 ادام (82،3 ملن. تەڭگە) نەسيە العان. ونىڭ ىشىندە ءىرى قارا مال شارۋاشىلىعىنا 199،7 ملن تەڭگە، ۇساق مال شارۋاشىلىعىنا – 25،2 ملن تەڭگە، جىلقى شارۋاشىلىعىنا – 24،8 ملن تەڭگە جۇمسالدى. سونداي-اق قازىرگى تاڭدا اۋداندا 8 ءىرى جانە ورتا قايتا وڭدەۋ كاسىپورىندارى جۇمىس ىستەيدى.

ەلباسى، سونداي-اق پرەزيدەنت توقايەۆ تۋريزم سالاسىن دامىتۋعا قاتىستى تاپسىرما بەرگەنى ءمالىم. راسى كەرەك، بۇل ورايدا ايماق باسشىسى دانيال احمەتوۆ وڭىردە ءتۋريزمدى دامىتۋعا كوپ كوڭىل ءبولىپ وتىر. ويتكەنى تۋريزم اۋدان ەكونوميكاسىن دامىتۋداعى قوسىمشا سالا بولىپ وتىرعانى جاسىرىن ەمەس. اتالعان سالانى دامىتۋعا قاتىستى ايماققا كەلۋشىلەردىڭ سانى دا كەيىنگى كەزدە كۇرت اكوبەيدى. 2018 جىلى ساياحاتشىلار سانى 32،0 مىڭ ادامدى قۇراپ، 74،5 پايىزعا  ارتتى.  

اۋداندا قازىرگى تاڭدا 18 تۋريستىك نىسان جۇمىس ىستەيدى. جاڭا دەمالىس بازالارى مەن قوناقتاردى قابىلداۋ ورىندارىن اشۋ جۇمىستارى جالعاسىپ جاتىر.

وڭىرلەردىڭ ەكونوميكالىق دامۋ كورسەتكىشتەرىنىڭ ءبىرى – تۇرعىنداردى باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ. «نۇرلى جەر» باعدارلاماسى بويىنشا اۋدان ورتالىعىندا ەكى 40 پاتەرلى جالدامالى ءۇيدىڭ قۇرىلىسى باستالدى. 80 پاتەرلى نەسيەلى تۇرعىن ءۇيدىڭ قۇرىلىسى بويىنشا بايقاۋ اياقتالىپ، قۇرىلىسى قولعا الىنۋدا. سونىمەن قاتار، تاعى ەكى 40 پاتەرلى تۇرعىن ۇيلەردىڭ قۇرىلىسى بويىنشا جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتامالارى جاسالۋدا، قۇرىلىس جۇمىستارى 2020 جىلعا جوسپارلانعان.

وسىلايشا، وتكەن جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ كولەمى 3،2 ەسەگە ارتقان.

اۋىلدى ساپالى اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ – نەگىزگى مىندەتتەردىڭ قاتارىندا. بۇل باعىتتا تۇرعىنداردى ساپالى اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ءۇش جىلدىق جوسپار جاسالدى. بيىلعى جىلى ورتالىقتاندىرىلعان اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتىلگەن ەلدى مەكەندەر ۇلەسى 34 پايىزعا جەتتى، 2020 جىلى بۇل كورسەتكىشتى 55 پايىزعا ارتىرىپ،  2021 جىلى ونى  – 81 پايىزعا جەتكىزۋ جوسپارلانۋدا.

ادامدار از تۇراتىن اۋىلداردىڭ تۇرعىندارىن ساپالى اۋىزسۋمەن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا ول اۋىلدارعا بلوكتى-مودۋلدى ستانسيالار ورناتۋ تۋرالى وبلىس اكىمىنىڭ شەشىمى قابىلداندى. بيىلعى جىلى
10 اۋىلعا اتالمىش ستانسيالار ورناتىلدى. 2020 جىلى بۇل جۇمىس جالعاساتىن بولادى.

وبلىس اكىمى دانيال كەنجەتاي ۇلىنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋ ماقساتىندا ەۋرازيالىق دامۋ جانە قايتا جاڭعىرتۋ بانكىمەن اۋىلدىق وكرۋگ ورتالىقتارىن زاماناۋي جارىق قۇرالدارىمەن جابدىقتاۋ تۋرالى كەلىسىم بار.

جالپى ۇلان اۋدانىندا مەملەكەتتىك جانە ايماقتىق باعدارلامالار تۇراقتى ورىندالۋدا. بارلىق سالادا ناتيجە بار. تۇرعانداردى ساپالى جولمەن قامتاماسىز ەتۋ – جۇمىستاعى باستى باعىتتاردىڭ ءبىرى. جولداردى كۇتۋگە جانە جوندەۋگە قوماقتى قارجى بولىنۋدە. اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك الاتىندار مەن كوپ بالالى انالاردىڭ ءتىزىمى جاسالىنىپ، ولارعا بارلىق قاجەتتى جاعداي جاسالىنىپ جاتىر. كەلەر جىلى دا الدىمىزدا قوماقتى جوسپارلار تۇر. ۆولونتەر جىلىنىڭ تۇجىرىمداماسىن جۇزەگە اسىرۋ، اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ 175 جىلدىعىن، ءابۋ ناسىر ءال-فارابيدىڭ 1150 جىلدىعىن، ۇلى وتان سوعىسىنداعى جەڭىستىڭ 75 جىلدىعىن، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋسياسىنىڭ 25 جىلدىعىن، كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى تولەگەن توحتاروۆتىڭ 100 جىلدىعىن مەرەكەلەۋ كۇن تارتىبىندە تۇر. الداعى 3-5 جىلدا ءبىز تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى، سۋارمالى جەر كولەمىن ۇلعايتۋ، اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرىن ءتيىمدى پايدالانۋ، اۆتوكولىك جولدارى، ساپالى اۋىزسۋ جانە ەلەكتر جەلىسىمەن قامتاماسىز ەتۋ سىندى ماڭىزدى ماسەلەلەردى شەشۋگە باعىتتالعان ماقساتتى جۇمىستار جاسايمىز.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقايەۆتىڭ «سىندارلى قوعامدىق ديالوگ – قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ نەگىزى» اتتى جولداۋىندا تۇرعىنداردىڭ تۇرمىس-تىرشىلىك دەڭگەيىن ارتتىرۋ بويىنشا ناقتى مىندەتتەر انىقتالعان. ءوز كەزەگىندە ءبىز بەيبىتشىلىك، ىنتىماقتاستىق جانە كەلىسىم سىندى قاسيەتتى ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدى ساقتاي وتىرىپ، اۋدان تۇرعىندارىنىڭ يگىلىگى ءۇشىن بىرلەسكەن جۇمىسىمىزدى جالعاستىرامىز،– دەيدى ۇلان اۋدانىنىڭ اكىمى ۇلان اۋدانىنىڭ اكىمى نۇرىمبەت امان ۇلى ساقتاعانوۆ.

...ءبىز ۇلاندا ۇتىمدى جۇمىس ىستەپ جاتقان اكىمنىڭ جۇمىسىنا ساتتىلىك تىلەدىك.

ەركىن قالدان